Klimaatcorridor Montferland: samen bouwen aan het landschap van morgen

In Montferland wordt gewerkt aan een duurzamer landschap. Hoogste prioriteit is het realiseren van een klimaatcorridor zodat dieren zich bij klimaatsveranderingen kunnen verplaatsen. Tegelijkertijd moet de landbouwstructuur verbeterd worden.

Een groene zone als onderdeel van de verbinding Veluwe-Reichswald, die ervoor moet zorgen dat dieren en planten zich bij een klimaatverandering kunnen verplaatsen. Dat is waar Stichting Effectief Verkavelen in Gelderland (STEVIG) zich hard voor maakt. Een klimaatcorridor in de gemeente Montferland is onderdeel van het plan. Het moet komen te liggen in een gebied van 700 hectare groot tussen Loerbeek/Didamseweg en Kilder/Wehlseweg. Met de A18 als noordelijke grens en het Bergherbos als zuidelijke grens. De corridor bestaat uit natuur- en landschapselementen binnen een strook van circa 2,4 km lang en circa 0,75 km breed.

De opdracht

Provincie Gelderland, gemeente Montferland en Natuurmonumenten probeerden de corridor te verwezenlijken door grond aan te kopen. Maar de grondeigenaren wilden hier niet aan meewerken. Grond afstaan voor de natuur was geen grote drijfveer. Het Kadaster en STEVIG, Stichting Effectief Verkavelen in Gelderland, kregen, als experts in kavelruil, vanuit Provincie Gelderland daarom de opdracht om te verkennen of de realisatie van een klimaatcorridor hand in hand kan gaan met agrarische structuurverbetering. Daarnaast was de opdracht draagvlak in Montferland te creëren waarbij uiteindelijk het doel is sámen een inrichtingsplan te maken.

Aanpak- methode Verkavelen voor Groei

Om deze opdracht tot een goed einde te brengen is besloten voor de methode Verkavelen voor Groei. Dit is een nieuwe innovatieve gebiedsgerichte verkavelingsaanpak die de voormalige DLG (Dienst Landelijk Gebied), het Kadaster en LTO (Land en Tuinbouw Organisatie) gezamenlijk ontwikkelden. Bij Verkavelen voor Groei maken grondeigenaren en -gebruikers in het gebied zelf het ruilplan. In Montferland wordt deze kavelruil en de realisatie van de klimaatzone gecombineerd. Het Kadaster begeleidt hier de kavelruil en ondersteunt waar nodig.

Verkavelen door groei bestaat uit een reeks van bijeenkomsten, zoals keukentafelgesprekken, een informatieavond en werksessies. Tijdens de werksessies worden wensen en kansen van inwoners op het gebied van natuur, landbouw, wonen, werken en recreatie verbonden aan de realisatie van een landschappelijke verbinding.

Bij de invulling van de klimaatzone wordt gestreefd naar een aantrekkelijk landschap. Bestaande uit een stevig groen netwerk van kleinschalige, veelal lijnvormige landschapselementen (zoals hagen, bosjes, houtsingels) gecombineerd met kleine bos- en natuurgebieden en boomgaarden. Maar ook een landschap waar het goed boeren is. Het gewenste resultaat is een ruimtelijk toekomstbeeld van het landschap van Montferland. Deze bestaat uit de klimaatzone gecombineerd met de wensen vanuit natuur, landbouw, wonen en werken, recreatief medegebruik en cultuurhistorie.

Voortgang – inrichten klimaatcorridor in een planatelier

Uiteindelijk volgt in januari 2017 het planatelier. Hier wordt de schets die eerder gemaakt is tijdens de werksessies uitgewerkt en wordt de klimaatcorridor daadwerkelijk ingericht. Dit gebeurt aan de hand van bouwstenen. Het gebied wordt gepresenteerd als een legpuzzel waarin de bouwstenen gelegd worden.

Het streven is een corridor te creëren die voldoet aan de eisen van de provincie. Daarnaast hoopt het Kadaster op een positief nevenresultaat, dat naast de realisatie van de corridor zo’n 50 hectare grond geruild wordt ten bate van landbouwstructuurverbetering.

Expertise met een planatelier bij gebiedsontwikkeling

Het is niet de eerste keer dat het Kadaster een planatelier organiseert. In de gemeente Bommelerwaard werd in opdracht van LTO een kleinschalig planatelier gehouden voor de verkenning van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. Ook staat een uitrol van het planatelier op het programma voor de provincie Friesland. Daar wordt gekeken hoe waterschap, terreinbeheerders en agrarische ondernemers structureel kunnen samenwerken om duurzaam waterbeheer in drie kansrijke deelgebieden te realiseren. Wel moeten de gebiedsspecifieke data hiervoor nog verder geoptimaliseerd worden.

De methode Verkavelen voor Groei is inmiddels op verschillende plaatsen in het land succesvol toegepast. In Winterswijk in 3 deelgebieden waarbij 1 deelgebied al is afgerond. In een gebied in Valkenswaard is het proces binnen 6 maanden afgerond. Ook in Olst-Wesepe is men al volop op deze nieuwe manier aan het verkavelen. Het succes in deze gebieden versterkt de bijval voor ‘Verkavelen voor groei’ door zowel overheden als landbouworganisaties.